مصطفی کمال پورتراب، در شب میلادش تجلیل شد

به گزارش خبرنگار موسیقی خبرگزاری پیروان موعود به نقل از خبرگزاری فارس، در مراسم تجلیل از  مصطفی کمال پورتراب هنرمند پیشکسوت عرصه موسیقی که در موسسه فرهنگی اوج برگزار شد، نخست رضا مهدوی به عنوان مجری به روی صحنه آمد و ضمن یادآوری تلاش‌های مصطفی کمال پورتراب خاطرنشان کرد: فعالیتی که در راستای بزرگداشت هنرمندان در زمان حیاتشان شکل گرفته شایسته تقدیر است.
وی سپس رضا مهدی، شاهین فرحت و کامبیز روشن‌روان را به روی صحنه دعوت کرد و از آنها خواست تا درباره مصطفی کمال پورتراب سخن بگویند.
شاهین فرهت از آهنگسازان موسیقی کلاسیک گفت: به سختی می‌توان نام استاد بر کسی گذاشت اما استاد مصطفی کمال پورتراب به واقع استاد است. غیر ممکن است در محفل هنری حضور داشته باشیم و در کنار استاد مصطفی کمال پورتراب باشیم و از او چیزی نیاموزیم. او در آموزش ممارست می‌کند و به همین سبب قادر است کلماتی حکیمانه و قصار بگوید و این به راستی از هر کسی بر نمی‌آید. به باور من استاد مصطفی کمال پورتراب به راستی بزرگ‌ترین تئوریسین موسیقی است و یک جمله او را هرگز از یاد نخواهم برد و آن این است که «کم سوادی بدتر از بی‌سوادی است».
در ادامه کامبیز روشن‌روان نیز در سخنانی اظهارداشت: سابقه آشنایی من با استاد به سال 1340 بر می‌گردد. زمانی که در هنرستان موسیقی ملی استاد من بود و افتخارم است که در آن سال‌ها از کتاب‌های او مطالب زیادی آموخته‌ام. او به باور من استاد 4 نسل موسیقی ایران است و من افتخار داشتم که از اولین نسل شاگردان او باشم. کتاب ارزشمند او با نام «تئوری موسیقی» کتاب بی نظیری است که هرکس بخواهد موسیقی را عمیق و ریشه‌ای بیاموزد به راستی باید آن را بیاموزد.
روشن روان با تاکید بر اینکه پورتراب در مرحله اول معلمی دقیق و شخصیتی والاست، تصریح کرد: او مسلح به آخرین دانش تئوری موسیقی است و هر روز مطلب تازه‌ای می‌آموزد ما معلمی چون پورتراب کمتر داریم. او در تخصص خود بی‌نظیر است و به راستی همیشه در حال فراگیری و یاد دادن آموخته‌های خود است. این یکی از ویژگی‌های بارز پورتراب است که من به عنوان یک معلم از او سراغ دارم.
در ادامه برنامه فرهت سخنان خود را با موضوع سرود این طور ادامه داد: به باور من اگر سرود در مدارس آموخته شود فرزندان این سرزمین به جدیت موسیقی پی می‌برند و اگر مستعد آموختن موسیقی باشند استعداد‌شان شکوفا خواهد شد.

سپس روشن‌روان با بیان اینکه سرود قادر است گوش مخاطب و هنرمند را تقویت کند گفت: سرود می‌تواند اولین گام در راه آموزش موسیقی باشد. چرا که گوش را تربیت می‌کند و به هنرمند می‌آموزد چگونه همزمان با آنکه خود در حال بیان یک مطلب است علائم شنیداری دیگر افراد گروه را بشنود و با آن هماهنگ شود. به همین سبب است که تمام دانش‌آموزان و دانشجویان رشته موسیقی یک دوره سرود را سپری می‌کنند چرا که سرود سبب تقویت دانش پولی فونی می‌شود و آنها را در موسیقی چند‌صدایی راهنمایی می‌کنیم در نتیجه هنرجو می‌آموزد صدای خود را کنترل کند درست بشنود. و آواز جمعی بهترین شروع برای این موضوع است.
روشن‌روان ادامه داد: به باور من بزرگترین خصلت یک هنرمند انسانیت اوست. هنرمند پیش از هنر به اخلاق نیاز دارد. نخستین درس هنرمند فقید حسین تهرانی در زمانی که شاگرد او بوده‌ام تاکید این نکته بود. او از ما خواست تا سازها را زمین بگذاریم و این نکته را عنوان کرد که پیش از نوازندگی باید انسان باشیم. هرچه زمان گذشت فهمیدم اخلاق در هنر مهمترین موضوع است. به باور من استاد مصطفی کمال پورتراب معلم اخلاق است. مهمترین ویژگی اخلاقی او خوش‌قولی، جدیت و بزرگواری است. رفتار اخلاق‌مدارانه او و آموزش صادقانه‌اش سبب شده تا همه او را به این خصلت یاد کنند.
فرهت به این نکته تاکید کرد که: پورتراب به سبب رک بودنش در هنر از نظر من شایسته است. سختگیری او برای آموزش هنر بسیار مهم است چرا که سبب می‌شود هنرمند جدیت بیشتری بیابد.
به گزارش فارس، در ادامه یک کلیپ تصویری با موضوع زندگی مصطفی کمال پورتراب پخش شد که در آن از زادگاه و تاریخ تولد و چگونگی آموزش هنر سخن گفت.
پورتراب‌زاده بیست و سوم شهریور‌ماه 1303 در محله عودلاجان تهران است.
وی در توضیح چگونگی آغاز موسیقی در این کلیپ می‌گوید: پدرم 5 سالگی برایم نی خرید و بعدها در سنین دبیرستان برای پیشاهنگ‌ها با این ساز می‌نواختم. یادم می‌آید همسایه‌مان پس از شناختن علاقه من هنرستان موسیقی را که خود کارمند آن بود به من معرفی کرد. بعدها وقتی در فرانسه بورس دولت فرانسه برای آموزش موسیقی بودم از من خواستند تا با دریافت هزینه ماهانه در فرانسه بمانم اما من به سبب آنکه معتقدم رسالتم خدمت کردن است ترجیح دادم به مردم خود خدمت کنم نه بیگانگان.
پورتراب در این کلیپ به یک موضوع مهم اشاره کرد و آن این بود که اگر هدف موسیقی تعالی است روح را تسویه خواهد کرد و اگر برای سرگرمی است مبتذل است و بازاری. بنابراین اگر مردم را به شنیدن یک موسیقی عامه‌پسند بازاری عادت دهیم ذهن آنها را به ابتذال کشیده‌ایم و اگر موسیقی فاخر به آنها نشان دهیم مردم دیگر هرگونه موسیقایی را نخواهند شنید و نخواهند پذیرفت. امیدوارم موسیقی آنقدر به درستی تعلیم داده شده و مورد استفاده قرار گیرد که مردم مجبور به شنیدن موسیقی مبتذل نشوند.
در ادامه مراسم سریر با بیان این نکته که برگزاری گرامیداشت برای هنرمندان بزرگ گامی موثر در جهت فرهنگ است گفت: من ترجیح می‌دهم به چگونگی تکیه کنم. بدین معنا که چگونه کسی پرگار وجود و جامعیت حوزه‌ای می‌شود. من به استاد مصطفی کمال پورتراب بسیار ارادت دارم. او در کانون مدرسان خانه موسیقی حضور دارد و هنوز خود را شاگرد او می‌دانم. اما مهم این است که این فرد چگونه به محور موسیقی بدل شده است. چگونگی این راه بسیار ارزشمند است. همانگونه که امروز به وضوح می‌بینیم درس در دانشگاه به جزوه و سخنانی محدود از سوی استاد ختم می‌شود بخصوص در این سالها اما پورتراب پدر دوم ما بود و به باور من این مهم است که وسعت دانش او و ارتباط با شاگردانش تا چه حد عمیق بود. او هنوز پس از سه دهه حکم معلمی مرا دارد. نگاه بلند و ژرف پورتراب به حوزه خودش حفظ شده او همیشه چیز تازه‌ای برای گفتن دارد. می‌توانم پورتراب را معلم اول نام دهم.
سریر با تاکید بر اینکه بخش مهم در هنر آموختن خلاقیت‌هاست، عنوان داشت: خلاقیت باید بر پایه علم استوار باشد. به باور من درباره جایگاه علمی استاد مصطفی کمال پورتراب حرفهای زیادی می‌توان گفت اما یک نکته در وجود او بارز است و آن این است که او به چگونگی توجه ندارد. توجه او به چرایی است. دانستن آنچه بر مبنای معرفت او شکل می‌گیرد بیشتر به چرایی یک اتفاق معروف است. نکته‌ای که در اساتید دیگر کمتر می‌توان آن را دید. جست‌وجو و تبیین چرایی‌ها ویژگی‌ اوست و اشراف او برای تبیین این مسئله قابل تقدیر است. در موسیقی خلاقیت در چرایی متبلور می‌شود. خوشحالم که سالهای بسیاری در کنار او بودم و هنوز هم هر روز با قلم و کاغذ کنار او می‌نشینم و سخنانش را یادداشت می‌کنم. شاید علت دانایی بیشتر او نسبت به ما در جست‌وجوی چرایی‌هاست چرا که این موضوع در بحث فرم‌ها و هارمونی بسیار بحث‌برانگیز است. ما این موضوعات را تنها پذیرفته‌ایم اما پورتراب به دنبال چرایی فرم و هارمونی است و این چرایی است که هنر را تعالی می‌بخشد.
در ادامه این گفت‌وگو واثقی با اشاره به اینکه نکات بسیاری از کمال پورتراب آموخته است گفت: در بسیاری از کلاس‌ها و در موضوعات مختلف از او راهکارهای بسیاری آموختم. او به باور من دانشی چند وجهی دارد چرا که درباره همه موضوعات آگاهی دارد و شاید به همین سبب همیشه در ذهن ماست و همیشه از او سپاسگزاریم. متاسفانه امروز با یک ضعف روبرو هستیم و آن این است که دانشجویان پس از مدت کوتاهی حس می‌کنند به جایی رسیده‌اند که استاد نامیده شوند.
واثقی ادامه داد: مطالب زیادی از استاد پورتراب آموخته‌ام و در مورد همه موضوعات به ویژه موسیقی از او بهره زیادی برده‌ام. به باور من باید وزارت علوم به جایی رسد که امضایی چون پورتراب در حکم مدرک تحصیلی برای دانشجوی او باشد.
سریر در ادامه درباره گروه‌های همخوان گفت: پیش‌تر همکارانم به ارزش گروه سرود اشاره کردند اما باید گفت: بزرگترین اهمیت گروه‌های همخوان نخست تقویت وجهه شنیداری است. بخش مهم دیگر زندگی در اجتماع است و یاد گرفتن همکاری. یک گروه سرود یک جامعه انسانی است. در زیربنای آواز جمعی تربیت نهفته است.
در ادامه و پس از پخش کلیپی به سبب نزدیک شدن به ایام میلاد امام رضا (ع) هومان اسعدی دبیر هفتمین جشنواره موسیقی جوان به روی صحنه دعوت شد و درباره پورتراب گفت: شخصیت او چندوجهی است. به باور من اساتیدی چون استاد دهلوی، استاد صفوت و استاد پورتراب استاد استادان ما بودند. من از او نظم آموختم. او همیشه نخستین الگوی ما بود. شخصیت او علاوه بر آنکه یک هنرمند است،‌ یک پژوهشگر ارزشمند به حساب می‌آید. او موضوعات پیچیده را به زبان ساده مطرح می‌کرد. به یاد دارم که یکی از اساتیدم می‌گفت وقتی امکان بیان موضوعات دشوار به زبان ساده به وجود می‌آید که ما فهم عمیقی از یک موضوع داشته باشیم. به باور من پورتراب به کنه مطالب نفوذ می‌کند و به همین سبب قادر است دشوار‌ترین مطالب را به ساده‌ترین زبان مطرح کند.

یکی از نکاتی که برای من بسیار حائز ارزش است احاطه او نه تنها به زبان فارسی بلکه به زبان‌های خارجی است. علاوه بر آنکه هرگز کسی را ندیده‌ام که چون او به روز باشد. گرچه معتقدم من در جایگاهی نیستم که درباره استاد مصطفی کمال پورتراب سخن بگویم و تنها باید برای او آرزوی طول عمر کنم.
پس از آن پورتراب به روی صحنه آمد و گفت: چیزی برای گفتن ندارم جز آنکه معتقدم انسان چیزی دارد به نام خرد که اگر از آن استفاده کند می‌تواند تمامی عمر خدمت کند. من خدمت را از بچگی دوست داشتم. پدرم به مصطفی کمال پاشا رئیس‌جمهور ترکیه بسیار علاقمند بود و به من می‌گفت دوست دارم تو نیز چون مصطفی کمال پاشا بزرگ باشی و به همین سبب نام او را بر تو نهادم. من همیشه سعی کردم تا مقامی والا به دست بیاورم البته در حیطه دانش خود یعنی موسیقی. برای آنکه بیاموزم باید بخوانم و معتقدم و البته همیشه سعی کرده‌ام آنچه در مغز دارم را باید پیش از آنکه جسمم را به خاک بسپارم منتقل کنم.
در انتهای برنامه کامبیز روشن‌روان، آزرم، میرزمانی، سریر، واثقی، عظیمی رئیس موسسه هنرمندان پیشکسوت، کیوان ساکت و احسان محمد‌حسنی رئیس سازمان فرهنگی هنری اوج به روی صحنه حاضر شدند و هدایا و الواح تقدیری به استاد مصطفی کمال پورتراب هدیه کردند.
انتهای پیام/